Historia Pałacu Saskiego. Chopin, szyfry i klocki LegoDEU
Był uważany za jeden z najwspanialszych gmachów w Warszawie i tworzył wspólną kompozycję z sąsiadującym z nim Pałacem Saskim. Jego trzystuletnia historia została brutalnie przerwana przez Niemców w 1944 roku.
Budynek otrzymał swoją nazwę po jednym z licznych właścicieli – Heinrichu Brühlu, doradcy króla Augusta III Sasa. Jego historia sięga znacznie głębiej w przeszłość, aż do połowy XVII wieku.
Ważny punkt na mapie Warszawy
Pałac wzniesiono dla Jerzego Ossolińskiego w latach 1639-1642. Był wówczas piętrowym budynkiem, postawionym na planie czworokąta, z wieńczącymi go dwiema wieżyczkami w rogach budynku od strony ogrodu. Już kilkadziesiąt lat później pałac został przebudowany. Autorem nowej wersji był słynny architekt Tylman z Gameren. Do budynku dobudowano wówczas dwa dwupiętrowe alkierze o stożkowych dachach. Każdy z nich miał wnękę z miejscem na rzeźbę przedstawiającą polskich królów, a z tyłu wybudowano pawilony.
Pałac najbardziej jest kojarzony z formą w stylu drezdeńskiego baroku, jaką przydał mu Johan Friedrich Knobl oraz pracujący z nim sascy architekci. Został przez nich przebudowany w latach 1754-1759 roku na zamówienie Heinricha Brühla. Budynek został powiększony, a fasada została zmieniona na rokokową. Środkowa część została podwyższona do drugiego piętra i przykryta mansardowym dachem. Dobudowano balkon, a wnęki z rzeźbami zostały zastąpione przez okna. Przy obu stronach pałacu powstały oficyny, a wejścia na dziedziniec strzegła odtąd okazała żelazna brama.
Budynek otrzymał swoją nazwę po jednym z licznych właścicieli – Heinrichu Brühlu, doradcy króla Augusta III Sasa. Jego historia sięga znacznie głębiej w przeszłość, aż do połowy XVII wieku.
Ważny punkt na mapie Warszawy
Pałac wzniesiono dla Jerzego Ossolińskiego w latach 1639-1642. Był wówczas piętrowym budynkiem, postawionym na planie czworokąta, z wieńczącymi go dwiema wieżyczkami w rogach budynku od strony ogrodu. Już kilkadziesiąt lat później pałac został przebudowany. Autorem nowej wersji był słynny architekt Tylman z Gameren. Do budynku dobudowano wówczas dwa dwupiętrowe alkierze o stożkowych dachach. Każdy z nich miał wnękę z miejscem na rzeźbę przedstawiającą polskich królów, a z tyłu wybudowano pawilony.
Pałac najbardziej jest kojarzony z formą w stylu drezdeńskiego baroku, jaką przydał mu Johan Friedrich Knobl oraz pracujący z nim sascy architekci. Został przez nich przebudowany w latach 1754-1759 roku na zamówienie Heinricha Brühla. Budynek został powiększony, a fasada została zmieniona na rokokową. Środkowa część została podwyższona do drugiego piętra i przykryta mansardowym dachem. Dobudowano balkon, a wnęki z rzeźbami zostały zastąpione przez okna. Przy obu stronach pałacu powstały oficyny, a wejścia na dziedziniec strzegła odtąd okazała żelazna brama.
W 1787 roku Pałac Brühla stał się siedzibą ambasady rosyjskiej. W tym czasie został przeprowadzony kolejny już remont budynku, do którego została dobudowana okazała sala balowa. Jej autorem był Dominik Merlini, znany z projektu Łazienek Królewskich.
W latach Królestwa Polskiego w Pałacu Brühla urzędował wielki książę Konstanty. Odpoczywał w jego murach po odbieraniu parad wojskowych, które uwielbiał urządzać i oglądać. Wnętrza pałacu były zdobione rokokowymi sztukateriami, wytwornymi portalami czy marmurowymi kominkami.
Pod koniec XIX wieku budowla została poddana jeszcze jednej przebudowie, która miała ją przystosować do potrzeb Centralnego Biura Telegraficznego, które urządziło w nim swoją siedzibę.
W niepodległej Polsce
Duże zmiany nadeszły wraz z odzyskaniem niepodległości. Wtedy to Pałac Brühla został wybrany na siedzibę Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Z początku urząd musiał dzielić budynek z Centralą Telegrafu i Telefonu. Sytuacja zmieniła się, kiedy telegrafiści przenieśli się na początku lat 30. do okazałego gmachu zbudowanego w modernistycznym stylu na ulicy Poznańskiej.
Pałac Brühla mógł służyć wyłącznie na potrzeby ministerstwa, ale najpierw musiał przejść przez jeszcze jeden remont. Za rewitalizację budynku miał odpowiadać Bohdan Pniewski, czołowy architekt polski w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Jego projekt zakładał pewne przywrócenie bryły do czasów sprzed XIX-wiecznych przebudów, a zwłaszcza formy nadanej przez Tylmana z Gameren. Jednocześnie zachowano wysokość budynku z czasów Heinricha Brühla.
Powstało także nowe skrzydło pałacu, utrzymane w modernistycznym stylu, wprowadzono także zmiany w wystroju wnętrz, które zmodernizowano i należały do jednych z najnowocześniejszych w Warszawie. Szczególnie zachwycały schody, jeden z charakterystycznych elementów wyróżniających projekty Pniewskiego.
Zniszczenie pałacu
Wybuch II wojny światowej okazał się dla Pałacu Brühla, podobnie jak dla większości zabudowy Warszawy, opłakany w skutkach. Pierwsze straty poniósł już we wrześniu 1939 roku, kiedy zniszczeniu uległ dach. Został on szybko zreperowany, a budynek do końca okupacji służył Niemcom. Do 1944 roku znajdowała się w nim siedziba gubernatora Dystryktu Warszawskiego, Ludwiga Fischera.
Z tym okresem wiąże się fascynująca szpiegowska historia. Od jesieni 1939 roku w pałacu pracowała Teodora Żukowska ps. Milena, jedna z najcenniejszych agentek Armii Krajowej. Miała austriackie pochodzenie, które umożliwiło jej pracę w okupacyjnym urzędzie. W ciągu czterech lat przekazała podziemiu setki cennych informacji i dokumentów, wśród nich comiesięczne raporty gubernatora Ludwiga Fischera, nazwiska konfidentów, listy osób, które miały zostać aresztowane, informacje o tym co naprawdę dzieje się na froncie wschodnim. Wykradła nawet tajne przemówienie Fischera do podwładnych.
Pałac podczas Powstania Warszawskiego był miejscem walk z Niemcami, którzy zajęli jego pomieszczenia. Równocześnie już na początku sierpnia 1944 roku rozpoczęła się grabież wyposażenia pałacu.
19 grudnia 1944 roku był ostatnim dniem istnienia Pałacu Brühla. Został wtedy wysadzony w powietrze przez niemieckiego wojsko, które systematycznie burzyło stolicę Polski po upadku Powstania Warszawskiego. Budynek nie został odbudowany po wojnie. Przetrwały po nim jedynie pozostałości po rzeźbach zdobiących tympanon i akroterion, które obecnie są przechowywane w Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
W miejscu, w którym stał pałac, pozostał pusty plac, będący jednym z wielu śladów wojennych zniszczeń.